Zarobki Pielęgniarek w Polsce: Kompleksowa Analiza i Perspektywy Zawodu

Zarobki Pielęgniarek w Polsce: Kompleksowa Analiza i Perspektywy Zawodu

Zawód pielęgniarki to filar każdego systemu opieki zdrowotnej, wymagający nie tylko rozległej wiedzy medycznej i umiejętności praktycznych, ale także niezwykłej empatii, odporności psychicznej i poświęcenia. Przez lata polskie pielęgniarki i położne zmagały się z niedocenieniem finansowym, co prowadziło do frustracji, emigracji i pogłębiającego się deficytu kadr. W ostatnich latach, pod wpływem nacisków społecznych, związków zawodowych oraz palącej potrzeby utrzymania stabilności systemu, kwestia wynagrodzeń w tym sektorze stała się priorytetem.

Niniejszy artykuł ma na celu rzetelne przedstawienie aktualnej sytuacji finansowej pielęgniarek w Polsce, skupiając się na czynnikach wpływających na wysokość zarobków, analizując historyczne zmiany, a także wskazując perspektywy rozwoju i możliwości zwiększenia dochodów. Opierając się na danych z ostatnich regulacji prawnych, w szczególności tych obowiązujących od lipca 2023 roku, oraz na realiach rynkowych, postaramy się odpowiedzieć na kluczowe pytanie: ile naprawdę zarabia pielęgniarka w Polsce i co sprawia, że te zarobki są tak zróżnicowane?

Aktualne Realia Zarobkowe Pielęgniarek w Polsce: Podstawy i Wahania

Wynagrodzenie pielęgniarki w Polsce jest kwestią złożoną, kształtowaną przez szereg czynników, wśród których kluczową rolę odgrywają poziom wykształcenia, posiadane specjalizacje oraz staż pracy. Od 1 lipca 2023 roku weszły w życie nowe uregulowania dotyczące minimalnych wynagrodzeń w sektorze ochrony zdrowia, które istotnie wpłynęły na strukturę płac w tej grupie zawodowej.

Zgodnie z tymi przepisami, pielęgniarki zostały podzielone na trzy główne grupy zaszeregowania, co bezpośrednio przekłada się na ich minimalne stawki brutto:

* Grupa 2: Pielęgniarka albo położna z tytułem magistra pielęgniarstwa lub położnictwa oraz specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa. Dla tej grupy minimalne wynagrodzenie zasadnicze wynosi 9230,57 zł brutto. To najwyższa ustawowo gwarantowana stawka dla pielęgniarek i położnych.
* Grupa 5: Pielęgniarka albo położna z wyższym wykształceniem (studia I stopnia – licencjat) i specjalizacją, albo pielęgniarka/położna ze średnim wykształceniem (liceum medyczne, studium medyczne) posiadająca specjalizację. Minimalne wynagrodzenie zasadnicze dla tej grupy to 7298,59 zł brutto.
* Grupa 6: Pielęgniarka albo położna z wyższym wykształceniem (studia I stopnia – licencjat) bez specjalizacji, albo pielęgniarka/położna ze średnim wykształceniem bez specjalizacji. W tym przypadku minimalna stawka to 6726,15 zł brutto.

Warto podkreślić, że podane kwoty to minimalne wynagrodzenia zasadnicze, co oznacza, że w praktyce, dzięki dodatkom, premiom czy pracy w specyficznych warunkach (np. dyżury nocne, nadgodziny), rzeczywiste zarobki netto mogą być znacząco wyższe. To rozróżnienie jest kluczowe dla pełnego zrozumienia skali zarobków w branży.

Zgodnie z danymi zebranymi w 2023 roku, średnie miesięczne dochody pielęgniarek, uwzględniające wszystkie składniki wynagrodzenia, często przewyższają te minimalne progi. Na przykład:

* Początkujące pielęgniarki, które dopiero wkraczają na rynek pracy, mogą liczyć na przeciętne zarobki przekraczające 8700 zł brutto.
* Pielęgniarki z ukończonym dyplomem licencjata osiągały średnio około 8723 zł brutto.
* Absolwentki studiów magisterskich bez specjalizacji zarabiały przeciętnie około 9209 zł brutto.
* Największy skok wynagrodzenia widać u pielęgniarek posiadających tytuł magistra i specjalizację – ich średnie zarobki mogły sięgać nawet 12 241 zł brutto.

Te średnie wartości stanowią dowód na to, że rynek pracy coraz mocniej docenia wysokie kwalifikacje i doświadczenie w zawodzie pielęgniarki, a inwestycja w edukację i rozwój specjalistyczny jest bezpośrednio skorelowana z potencjałem zarobkowym.

Minimalne Wynagrodzenie Pielęgniarek a Rzeczywistość Rynkowa

Choć ustawowe minimalne zarobki stanowią ważne zabezpieczenie, to faktyczne wynagrodzenia pielęgniarek są często wyższe. Dzieje się tak za sprawą kilku czynników. Po pierwsze, placówki medyczne, zmagając się z deficytem kadrowym, są zmuszone oferować bardziej konkurencyjne stawki, aby przyciągnąć i zatrzymać personel. Po drugie, wspomniane już dodatki i premie znacząco zawyżają kwoty na pasku płac. Warto pamiętać, że podane wartości są kwotami brutto. Aby obliczyć kwotę netto (na rękę), należy odliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczkę na podatek dochodowy. W zależności od progu podatkowego i innych ulg, kwota netto może stanowić około 70-75% kwoty brutto.

Czynniki Kształtujące Wynagrodzenia: Wykształcenie i Specjalizacja

Kluczowym elementem wpływającym na wysokość zarobków pielęgniarek w Polsce jest ich poziom wykształcenia oraz posiadane specjalizacje. System wynagradzania premiuje zdobywanie dodatkowych kwalifikacji, co stanowi zachętę do ciągłego rozwoju zawodowego.

Wykształcenie Średnie, Licencjackie, a Magisterskie: Droga do Wyższych Zarobków

Przez lata zawód pielęgniarki można było wykonywać po ukończeniu liceum medycznego lub medycznego studium zawodowego. Obecnie, aby rozpocząć pracę w tym zawodzie, konieczne jest ukończenie studiów wyższych na kierunku pielęgniarstwo (studia I stopnia – licencjat). Osoby posiadające „stare” wykształcenie średnie nadal mogą pracować w zawodzie, ale ich możliwości awansu i zarobków są ograniczone.

* Wykształcenie Średnie (dawne): Pielęgniarki z tym poziomem wykształcenia, bez dodatkowych specjalizacji, od lipca 2023 roku objęte są minimalną stawką 6726,15 zł brutto. To najniższa grupa zaszeregowania, co podkreśla kierunek zmian w wymaganiach edukacyjnych dla zawodu.
* Wykształcenie Licencjackie (I stopień): Ukończenie studiów licencjackich z pielęgniarstwa otwiera drogę do lepszych zarobków. Pielęgniarki z licencjatem, ale bez specjalizacji, również należą do grupy z minimalnym wynagrodzeniem 6726,15 zł brutto. Jednakże posiadanie licencjatu jest podstawą do dalszego kształcenia i zdobywania specjalizacji.
* Wykształcenie Licencjackie ze specjalizacją: Tutaj zarobki znacząco rosną. Pielęgniarki z licencjatem i specjalizacją (lub średnim wykształczeniem i specjalizacją) otrzymują minimalnie 7298,59 zł brutto. To pokazuje, jak bardzo liczy się specjalizacja.
* Wykształcenie Magisterskie (II stopień): Absolwentki studiów magisterskich bez specjalizacji, choć nie są wyodrębnione wprost w najnowszych regulacjach jako osobna grupa z minimalnym wynagrodzeniem zasadniczym (często wpadają do grupy 6, jeśli nie mają specjalizacji), w praktyce często zarabiają więcej niż licencjatki. Średnie dane, jak wspomniano, pokazują ich zarobki na poziomie 9209 zł brutto.
* Wykształcenie Magisterskie ze Specjalizacją: To najbardziej dochodowa ścieżka. Pielęgniarki z tytułem magistra i specjalizacją objęte są najwyższą minimalną stawką – 9230,57 zł brutto. Co więcej, ich średnie zarobki w praktyce, uwzględniając wszystkie dodatki, mogą przekraczać 12 000 zł brutto.

Przykład: Wyobraźmy sobie dwie pielęgniarki, Annę i Basię, pracujące w tym samym szpitalu. Anna ukończyła studia licencjackie i pracuje od 5 lat. Basia ma wykształcenie magisterskie i ukończyła specjalizację z pielęgniarstwa anestezjologicznego. Mimo podobnego stażu, miesięczna pensja Basi (z uwzględnieniem dodatków) może być nawet o 40-50% wyższa niż Anny, głównie ze względu na posiadane kwalifikacje i specjalizację, która pozwala jej pracować w bardziej wymagających obszarach.

Wpływ Specjalizacji na Wynagrodzenie: Inwestycja w Siebie

Specjalizacja jest kluczowym elementem w budowaniu kariery pielęgniarki, zarówno pod kątem merytorycznym, jak i finansowym. Pielęgniarka posiadająca specjalizację jest cenniejszym pracownikiem, ponieważ posiada pogłębioną wiedzę i umiejętności w konkretnej dziedzinie, co pozwala jej na samodzielne wykonywanie bardziej skomplikowanych procedur i pełnienie funkcji wymagających wysokiej kompetencji.

Rodzaje specjalizacji są bardzo różnorodne i obejmują m.in.: pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki, pielęgniarstwo chirurgiczne, pielęgniarstwo pediatryczne, pielęgniarstwo geriatryczne, pielęgniarstwo kardiologiczne, czy pielęgniarstwo ratunkowe. Każda z nich otwiera drzwi do pracy w specyficznych oddziałach i jednostkach, gdzie zapotrzebowanie na wyspecjalizowany personel jest szczególnie wysokie.

Zdobycie specjalizacji wymaga dodatkowych lat nauki i praktyki (zazwyczaj 1-2 lata), ale jest to inwestycja, która szybko się zwraca. Jak widać z danych, różnica w wynagrodzeniu między pielęgniarką bez specjalizacji a tą z nią może wynosić od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych brutto miesięcznie.

Dodatki, Premie i Składniki Wynagrodzenia: Co Wpływa na Ostateczną Kwotę?

Wynagrodzenie zasadnicze stanowi jedynie część całkowitej pensji pielęgniarki. Istotny wpływ na ostateczną kwotę mają różnego rodzaju dodatki i premie, które są szczególnie ważne w zawodzie wymagającym pracy w różnych systemach czasu pracy i w trudnych warunkach.

Dodatek za Wysługę Lat (Dodatek Stażowy)

Dodatek za wysługę lat, zwany również dodatkiem stażowym, to istotny składnik wynagrodzenia, który docenia lojalność i doświadczenie zawodowe pielęgniarek. Jest to świadczenie obligatoryjne w publicznych placówkach medycznych. Jego wysokość jest uzależniona od stażu pracy i rośnie z każdym przepracowanym rokiem.

Zgodnie z przepisami, po pięciu latach pracy pielęgniarka otrzymuje dodatek w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Następnie, za każdy kolejny rok pracy, dodatek ten wzrasta o 1%, osiągając maksymalnie 20% wynagrodzenia zasadniczego po 20 latach pracy. W niektórych placówkach, szczególnie tych prywatnych lub w ramach wewnętrznych regulaminów, dodatek ten może być jeszcze wyższy lub naliczany na nieco innych zasadach, niekiedy dochodząc nawet do 30%. Dla doświadczonej pielęgniarki, pracującej od wielu lat w zawodzie, dodatek stażowy stanowi znaczący procent pensji, stabilizując jej sytuację finansową.

Przykład: Pielęgniarka z 15-letnim stażem pracy otrzyma dodatek w wysokości 15% swojego wynagrodzenia zasadniczego. Jeśli jej wynagrodzenie zasadnicze wynosi 8000 zł brutto, dodatek stażowy wyniesie 1200 zł brutto miesięcznie, co znacząco podnosi jej całkowite zarobki.

Dodatek za Pracę w Nocy i Dyżury Medyczne

Praca w systemie zmianowym, w tym dyżury nocne, weekendowe i święta, jest integralną częścią pracy pielęgniarki. Są to warunki znacznie bardziej obciążające fizycznie i psychicznie, dlatego też są rekompensowane odpowiednimi dodatkami.

* Dodatek za pracę w porze nocnej: Za każdą godzinę pracy w porze nocnej (zazwyczaj między 21:00 a 7:00) pielęgniarka otrzymuje dodatek. Jego wysokość jest określona przepisami Kodeksu Pracy i wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. W praktyce placówki medyczne często oferują wyższe stawki, np. od 25% do nawet 50% podstawowej stawki godzinowej za pracę w nocy, co jest formą zachęty do podejmowania takich zmian, zwłaszcza w obliczu niedoboru personelu.
* Dodatki za dyżury medyczne: Pielęgniarki pełniące dyżury medyczne poza normalnymi godzinami pracy (w ramach tzw. „klauzuli opt-out” lub grafików dyżurowych) również otrzymują za nie dodatkowe wynagrodzenie. Dyżury te są często naliczane jako nadgodziny, co oznacza prawo do 50% lub 100% dodatku do wynagrodzenia za każdą przepracowaną godzinę, w zależności od tego, czy dyżur przypada w dzień roboczy, weekend czy święto.

Przykład: Pielęgniarka, która miesięcznie wypracowuje 40 godzin nocnych dyżurów i 20 godzin nadliczbowych w weekendy, może zwiększyć swoje miesięczne dochody o kilkaset do nawet ponad tysiąca złotych, w zależności od przyjętych stawek.

Inne dodatki i premie

Poza wymienionymi, w zależności od placówki i specyfiki pracy, pielęgniarki mogą otrzymywać również inne formy dodatkowego wynagrodzenia:

* Premie uznaniowe: Za wzorowe wykonywanie obowiązków, realizację projektów, czy szczególne osiągnięcia.
* Dodatki za pracę w warunkach szkodliwych lub uciążliwych: Np. na oddziałach zakaźnych, intensywnej terapii, czy w innych miejscach o podwyższonym ryzyku.
* Dodatki funkcyjne: Dla pielęgniarek pełniących funkcje kierownicze (np. pielęgniarka oddziałowa, naczelna pielęgniarka).
* Dodatki covidowe (w okresie pandemii): Specjalne dodatki za pracę z pacjentami z COVID-19, które znacząco podwyższały zarobki w tym trudnym czasie.
* Nagrody jubileuszowe: Za osiągnięcie określonego stażu pracy (np. 20, 25, 30 lat).

Wszystkie te składniki sprawiają, że całkowite wynagrodzenie pielęgniarki często znacząco odbiega od samego wynagrodzenia zasadniczego, co czyni ten zawód bardziej atrakcyjnym finansowo, choć kosztem zwiększonego obciążenia pracą i dostosowania do nieliniowych godzin.

Zmiany w Wynagrodzeniach Pielęgniarek od Lipca 2023: Kontekst i Skutki

Lipiec 2023 roku był datą przełomową dla wynagrodzeń w polskim sektorze zdrowia. Weszła wówczas w życie nowelizacja ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Była to kolejna faza podwyżek, której celem było systematyczne podnoszenie atrakcyjności zawodu medycznego, a w szczególności pielęgniarek i położnych.

Geneza Podwyżek i Rewaloryzacja Zarobków

Wzrost wynagrodzeń nie był jedynie spontaniczną decyzją, lecz efektem długotrwałych negocjacji, protestów środowiska medycznego oraz rosnącej świadomości społecznej na temat strategicznego znaczenia zawodu pielęgniarki. Wcześniejsze podwyżki (m.in. tzw. „ustawa zembalowa” czy regulacje z 2022 roku) utorowały drogę dla kolejnych wzrostów, które miały na celu dalszą rewaloryzację zarobków i ich dostosowanie do zmieniających się realiów gospodarczych, w tym wysokiej inflacji.

Głównym założeniem nowelizacji było powiązanie poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników medycznych z ich kwalifikacjami, wyrażonymi przez wykształcenie i specjalizację, poprzez przypisanie ich do konkretnych grup zaszeregowania z określonym współczynnikiem pracy. Dzięki temu wysokość minimalnego wynagrodzenia zasadniczego jest pochodną przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym.

Konkretne zmiany od lipca 2023:

* Współczynnik pracy dla pielęgniarek z tytułem magistra i specjalizacją (Grupa 2) wzrósł do 1,29 (wcześniej 1,02). Przy średnim wynagrodzeniu w gospodarce narodowej w 2022 roku wynoszącym 6346,15 zł, dało to minimalne wynagrodzenie zasadnicze na poziomie 9230,57 zł brutto.
* Dla pielęgniarek z licencjatem i specjalizacją (Grupa 5) współczynnik wzrósł do 1,02 (wcześniej 0,78), co przełożyło się na minimum 7298,59 zł brutto.
* Pielęgniarki z licencjatem bez specjalizacji lub średnim wykształceniem (Grupa 6) otrzymały współczynnik 0,94 (wcześniej 0,73), co dało minimum 6726,15 zł brutto.

Te podwyżki miały realnie poprawić sytuację finansową pielęgniarek, zmniejszyć różnice w zarobkach w zależności od placówki (poprzez ujednolicenie podstaw minimalnych) oraz stanowić zachętę do podnoszenia kwalifikacji.

Wpływ Podwyżek na Sektor Zdrowia

Wzrost wynagrodzeń, choć niezwykle potrzebny i oczekiwany, wiąże się także z wyzwaniami. Dla wielu szpitali i placówek medycznych oznacza to znaczne zwiększenie kosztów operacyjnych, co często rodzi pytania o finansowanie. Rządowe mechanizmy rekompensaty, choć istnieją, nie zawsze w pełni pokrywają te wzrosty, co może prowadzić do napięć budżetowych w placówkach.

Z drugiej strony, podwyżki mają również pozytywne efekty długofalowe:

* Zwiększona atrakcyjność zawodu: Godniejsze wynagrodzenie może zachęcić młodych ludzi do wyboru pielęgniarstwa jako ścieżki kariery, a także przekonać obecne pielęgniarki do pozostania w kraju i w zawodzie.
* Poprawa morale i zaangażowania: Docenienie finansowe przekłada się na większą satysfakcję z pracy, mniejsze wypalenie zawodowe i wyższą jakość świadczonej opieki.
* Spowolnienie emigracji: Wyższe zarobki zmniejszają motywację do poszukiwania pracy za granicą, co jest kluczowe dla zminimalizowania deficytu kadrowego.

Mimo tych pozytywnych zmian, wyzwaniem pozostaje utrzymanie odpowiedniego poziomu finansowania systemu zdrowia, aby podwyżki nie odbyły się kosztem innych kluczowych obszarów opieki zdrowotnej.

Kryzys Kadrowy a Wynagrodzenia: Dlaczego Zarobki Rosną?

Kryzys kadrowy w polskim pielęgniarstwie to problem o skali systemowej, mający głębokie korzenie i znaczące konsekwencje dla funkcjonowania całego systemu ochrony zdrowia. Jest on bezpośrednio powiązany z kwestią wynagrodzeń – zarówno jako ich przyczyna, jak i skutek.

Deficytowy Zawód: Przyczyny i Skutki Braku Pielęgniarek

Polska od lat mierzy się z jednym z najniższych w Europie wskaźników liczby pielęgniarek na 1000 mieszkańców. Podczas gdy średnia unijna oscyluje wokół 8-9 pielęgniarek, w Polsce ten wskaźnik wynosił w 2022 roku około 5,8. Prognozy są jeszcze bardziej alarmujące – bez istotnych zmian, za kilka lat może nam brakować kilkudziesięciu, a nawet stu tysięcy pielęgniarek.

Główne przyczyny deficytu:

* Starzenie się kadry: Duża część polskiego środowiska pielęgniarskiego to osoby w wieku przedemerytalnym lub emerytalnym. Średnia wieku pielęgniarek w Polsce to około 53-54 lata, co oznacza, że w ciągu najbliższych 10-15 lat na emeryturę przejdzie ogromna liczba doświadczonych pracowników.
* Niski napływ młodych kadr: Mimo rosnącej liczby studentów pielęgniarstwa, ich liczba wciąż jest niewystarczająca, aby zrekompensować ubytki. Młodzi ludzie często wybierają inne ścieżki kariery, postrzegając pielęgniarstwo jako zawód ciężki, niedoceniony i słabo opłacany (historycznie).
* Emigracja: Przez lata, niskie zarobki i trudne warunki pracy w Polsce skłaniały wiele pielęgniarek do wyjazdu za granicę, gdzie mogły liczyć na znacznie lepsze wynagrodzenie i warunki zatrudnienia, często w krajach Europy Zachodniej (np. Niemcy, Wielka Brytania, Skandynawia).
* Wypalenie zawodowe i obciążenie pracą: Niedobór personelu prowadzi do nadmiernego obciążenia pozostałych pielęgniarek, konieczności pracy na wielu etatach (tzw. „multietatowość”), dyżurów i nadgodzin. To z kolei skutkuje chronicznym zmęczeniem, stresem i wypaleniem zawodowym, co demotywuje do dalszej pracy.
* Bariery w kształceniu: Mimo rosnącej liczby miejsc na studiach, nadal istnieją wyzwania związane z bazą dydaktyczną i kadrą akademicką.

Wpływ deficytu na płace:

Paradoksalnie, to właśnie ten głęboki deficyt kadrowy stał się jednym z głównych motorów napędowych dla wzrostu płac pielęgniarek. W warunkach niedoboru pracowników, placówki medyczne są zmuszone konkurować o personel, oferując atrakcyjniejsze warunki zatrudnienia.

* Wzrost stawek jednostkowych: Cena za godzinę pracy pielęgniarki na rynku prywatnym lub w formie kontraktu rośnie.
* Dodatkowe benefity: Szpitale starają się przyciągnąć personel, oferując np. pakiety medyczne, szkolenia, możliwość elastycznego grafiku.
* Większa siła negocjacyjna: Pielęgniarki, szczególnie te z wysokimi kwalifikacjami i doświadczeniem, mają większą siłę negocjacyjną i mogą oczekiwać lepszych warunków.
* Presja na ustawodawcę: Skala problemu niedoboru zmusiła rząd do systematycznych interwencji w postaci podwyżek minimalnych wynagrodzeń, mających na celu zatrzymanie trendu spadkowego i zachęcenie do zawodu.

Mimo tych pozytywnych zmian, całkowite zażegnanie kryzysu kadrowego to kwestia lat, a nie miesięcy. Wymaga to kompleksowego podejścia obejmującego nie tylko wynagrodzenia, ale także poprawę warunków pracy, zwiększenie prestiżu zawodu i efektywną politykę edukacyjną.

Rola Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych (OZZPiP)

Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych (OZZPiP) odgrywa niezmiernie ważną rolę w kształtowaniu polityki dotyczącej wynagrodzeń i warunków pracy w polskim pielęgniarstwie. Jest to jedna z najaktywniejszych i najbardziej wpływowych organizacji związkowych w sektorze zdrowia, stanowiąca głos tysięcy pielęgniarek i położnych.

Walka o Wzrost Wynagrodzeń: Długofalowe Działania

OZZPiP od lat jest na pierwszej linii walki o godne płace i poprawę warunków pracy dla swojej grupy zawodowej. Ich działania obejmują szeroki zakres inicjatyw:

* Negocjacje z rządem i pracodawcami: Związek jest aktywnym uczestnikiem rozmów w ramach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych oraz bezpośrednich negocjacji z Ministerstwem Zdrowia i dyrekcjami placówek medycznych. Reprezentuje interesy pielęgniarek w procesie tworzenia i nowelizacji ustaw dotyczących wynagrodzeń i zatrudnienia.
* Protesty i demonstracje: W przeszłości OZZPiP wielokrotnie organizował ogólnopolskie protesty, pikiety i strajki (np. tzw. „białe miasteczko”), aby zwrócić uwagę opinii publicznej i decydentów na trudną sytuację pielęgniarek. Te działania często były katalizatorem dla wprowadzenia kolejnych podwyżek i zmian prawnych.
* Działania informacyjne i edukacyjne: Związek prowadzi kampanie społeczne, publikuje artykuły i raporty, mające na celu zwiększenie świadomości na temat roli pielęgniarek oraz wyzwań, z jakimi się mierzą.
* Wsparcie prawne i meryt