Młodzieżowe Słowo Roku 2022: Lustro Współczesnej Kultury i Języka

Młodzieżowe Słowo Roku 2022: Lustro Współczesnej Kultury i Języka

Język jest żywym organizmem, nieustannie ewoluującym pod wpływem zmian społecznych, technologicznych i kulturowych. Nigdzie indziej nie widać tego tak wyraźnie, jak w słownictwie młodego pokolenia. Plebiscyt Młodzieżowe Słowo Roku, organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim, stanowi niezwykły barometr tych przemian, co roku wyłaniając wyrażenia, które najlepiej oddają ducha czasu, sposób myślenia i komunikacji najmłodszych członków społeczeństwa.

Rok 2022 przyniósł triumf słowa „essa”, które w błyskawicznym tempie przeniknęło do świadomości powszechnej, stając się synonimem luzu, radości i sukcesu. Ale Młodzieżowe Słowo Roku to znacznie więcej niż tylko zwycięskie hasło. To kompleksowe studium socjolektu, które pozwala nam zrozumieć, jakie emocje dominują wśród młodzieży, jakie są ich priorytety, a nawet w jaki sposób globalne trendy i lokalne wydarzenia odzwierciedlają się w ich codziennym języku. Analiza zarówno zwycięzcy, jak i pozostałych finalistów plebiscytu, otwiera okno na świat młodzieży, dając wgląd w ich kreatywność, poczucie humoru i zdolność do błyskawicznego adaptowania się do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości cyfrowej.

Mechanika Plebiscytu: Od Tysięcy Zgłoszeń do Finałowej Dwudziestki

Proces wyboru Młodzieżowego Słowa Roku to skrupulatnie zaplanowane przedsięwzięcie, które łączy spontaniczność internetowej społeczności z ekspercką wiedzą językoznawców. Organizatorami plebiscytu są Wydawnictwo Naukowe PWN, autorytet w dziedzinie polszczyzny, oraz Uniwersytet Warszawski, co nadaje inicjatywie akademicki wymiar i gwarantuje merytoryczną rzetelność.

Plebiscyt Młodzieżowe Słowo Roku 2022 przebiegał w kilku kluczowych fazach:

1. Etap Zgłoszeń Internetowych: Pierwszym i najbardziej otwartym etapem było zbieranie propozycji słów od internautów. Każda chętna osoba mogła zgłosić swoje ulubione, nowe lub popularne w młodzieżowym slangu wyrażenie za pośrednictwem dedykowanego formularza online. Ogromne zainteresowanie konkursem najlepiej oddaje liczba nadesłanych zgłoszeń – w 2022 roku było ich aż 8 221! To świadczy o niezwykłej dynamice i kreatywności języka młodego pokolenia, które nieustannie tworzy i adaptuje nowe formy komunikacji. Wśród zgłaszanych słów można było znaleźć zarówno rodzime neologizmy, jak i zapożyczenia z języka angielskiego, często zniekształcone i dostosowane do polskich realiów fonetycznych i gramatycznych.

2. Rola Kapituły i Selekcja Wstępna: Po zamknięciu etapu zgłoszeń do akcji wkraczało jury, złożone z językoznawców (m.in. prof. Marek Łaziński, prof. Bartek Chaciński, dr hab. Anna Wileczek, dr hab. Marek Król). Ich zadaniem było przede wszystkim zweryfikowanie zgodności zgłoszeń z regulaminem. Odrzucane były propozycje zawierające wulgaryzmy, wyrażenia obraźliwe, propagujące nienawiść lub będące reklamą. Następnie kapituła analizowała częstotliwość występowania poszczególnych słów, ich oryginalność oraz to, czy faktycznie oddają one aktualne trendy w języku młodzieży. Z tej obszernej puli wytypowano 20 finalistów, czyli słów, które zdaniem ekspertów, najtrafniej reprezentowały młodzieżową polszczyznę w danym roku.

3. Finałowa Lista i Głosowanie Publiczności: Dwadzieścia wybranych słów trafiało na listę finałową, udostępnianą do publicznego głosowania. Na tym etapie internauci ponownie mieli kluczową rolę, decydując o ostatecznym zwycięzcy poprzez oddawanie głosów online. To właśnie ich wybór wyłonił „essę” jako Młodzieżowe Słowo Roku 2022.

4. Nagroda Jury: „Odklejka”: Warto zaznaczyć, że poza głównym zwycięzcą wyłanianym w drodze głosowania publiczności, Kapituła Plebiscytu przyznała również własne wyróżnienie – Nagrodę Jury. W 2022 roku nagroda ta przypadła słowu „odklejka”. Takie wyróżnienie ma na celu podkreślenie znaczenia lub interesującego charakteru słowa, które mogło nie zdobyć największej liczby głosów internautów, ale z językoznawczego punktu widzenia zasługuje na uwagę ze względu na swoją innowacyjność, powszechność w pewnych grupach lub trafność w opisie zjawisk społecznych.

Cały proces stanowi fascynujące studium socjolektu młodzieżowego, pokazując, jak dynamicznie zmienia się język i jak bardzo jest on nierozerwalnie związany z kulturą, trendami i wydarzeniami, które kształtują młode pokolenie.

„Essa”: Analiza Zwycięskiego Słowa 2022 – Triumf Pozytywnej Swobody

Głównym bohaterem Młodzieżowego Słowa Roku 2022 została „essa” – słowo, które w błyskawicznym tempie zdobyło serca i języki młodych Polaków. Jego zwycięstwo nie było przypadkowe; „essa” idealnie wpisuje się w potrzebę ekspresji pozytywnych emocji w sposób zwięzły, uniwersalny i energetyczny. Ale co tak naprawdę oznacza to proste, czteroliterowe wyrażenie?

Definicja i Konteksty Użycia „Essy”

„Essa” jest wyrazem o niezwykle szerokim spektrum zastosowań, co czyni ją tak wszechstronną i popularną. Można ją interpretować jako:

• Wyraz radości i entuzjazmu: To okrzyk triumfu, euforii, satysfakcji z osiągnięcia celu lub pozytywnego zakończenia jakiejś sytuacji. „Dostałem piątkę z matmy! Essa!”
• Poczucie luzu i beztroski: Oznacza stan relaksu, braku problemów, swobody. Kiedy wszystko idzie po myśli, można powiedzieć, że jest „essa”. „W weekend nic nie muszę robić – totalna essa!”
• Wyraz sukcesu lub pomyślności: Gdy coś się uda, spełnia oczekiwania lub jest po prostu „git”, „essa” idealnie to podsumowuje. „Zdałem prawko za pierwszym razem, essa!”
• Potwierdzenie zrozumienia lub zgodę: Czasem używane jako nonszalanckie „ok”, „rozumiem” lub „zgoda”. „Idziemy na pizzę? Essa!”
• Element powitania lub pożegnania: W niektórych kręgach „essa” funkcjonuje jako luźny zamiennik „cześć” lub „na razie”. „Siemanko, essa!” lub „No to lecę, essa!”

Charakterystyczne dla „essy” jest jej występowanie w różnych konstrukcjach frazeologicznych, np. „mieć essę” (mieć szczęście, być w dobrym nastroju, czuć luz) lub „być na essie” (być wyluzowanym, zrelaksowanym, w pozytywnym stanie ducha). Co więcej, „essa” przeszła z komunikacji werbalnej do niewerbalnej – często towarzyszą jej gesty (np. uniesiony kciuk, symbol „okej”) lub konkretne emotikony (np. 🙂, 😎, 🙌), co potwierdza jej status jako elementu współczesnego języka cyfrowego.

Dlaczego „Essa” Podbiła Młodzieżowy Świat?

Fenomen „essy” można wyjaśnić kilkoma czynnikami:

• Uniwersalność emocjonalna: Słowo to, mimo swojej prostoty, jest niezwykle pojemne emocjonalnie. Odpowiada na potrzebę wyrażania radości, ulgi i optymizmu, które są fundamentalnymi ludzkimi emocjami, szczególnie cenionymi przez młode pokolenie w obliczu wyzwań współczesnego świata.
• Krótkość i chwytliwość: „Essa” jest krótka, łatwa do wymówienia i zapamiętania. W dobie szybkiej komunikacji cyfrowej, gdzie liczy się zwięzłość i bezpośredniość, taka forma jest idealna.
• Wpływ mediów społecznościowych i popkultury: Słowo „essa” często pojawiało się w memach, nagraniach na TikToku, streamach na Twitchu czy filmach na YouTube. Wirusowe rozprzestrzenianie się w internecie, wzmacniane przez influencerów i twórców treści, znacząco przyczyniło się do jej popularności. Stała się elementem języka, który jest zarówno rozpoznawalny, jak i „cool”.
• Brak negatywnych konotacji: W przeciwieństwie do wielu innych slangowych wyrażeń, „essa” jest neutralna lub wyłącznie pozytywna. Nie jest wulgarna, obraźliwa ani związana z żadnymi kontrowersyjnymi ideami, co ułatwia jej akceptację i szerokie zastosowanie.
• Poczucie przynależności: Używanie „essy” to także sygnał przynależności do określonej grupy rówieśniczej. To forma identyfikacji z młodzieżową subkulturą, która posługuje się własnym, hermetycznym dla osób z zewnątrz, kodem.

Zwycięstwo „essy” w 2022 roku doskonale odzwierciedla pragnienie młodych ludzi do wyrażania pozytywnych uczuć, nawet w obliczu trudności. To słowo stało się dla nich narzędziem do budowania optymistycznego nastroju i podkreślania momentów czystej swobody i satysfakcji.

Finałowa Dwudziestka: Słownik Młodzieży 2022 w Pigułce

Lista 20 słów zakwalifikowanych do finału Młodzieżowego Słowa Roku 2022 stanowi prawdziwą skarbnicę wiedzy o języku młodych ludzi. Każde z nich, obok „essy”, opowiada własną historię o trendach, fascynacjach i sposobach wyrażania siebie przez młode pokolenie. Poniżej przedstawiamy analizę wybranych, najbardziej reprezentatywnych lub ciekawych słów z finałowej dwudziestki:

• Odklejka (Nagroda Jury)

  „Odklejka” to słowo, które zdobyło Nagrodę Jury, podkreślając jego wyjątkowe znaczenie. Pierwotnie mogło odnosić się do stanu oderwania od rzeczywistości, np. w wyniku zmęczenia, szoku, intensywnych myśli, czy po prostu bycia w „swoim świecie”. Jednak w slangu młodzieżowym jego sens ewoluował, zyskując często ironiczny lub humorystyczny wydźwięk. Może oznaczać sytuację, która jest absurdalna, kompletnie niezrozumiała, lub też czyjeś zachowanie, które jest dziwne, nieprzewidywalne, „odjechane”. Określa również moment, gdy ktoś jest rozkojarzony, nieobecny duchem.
  Przykłady użycia: „Ten film to totalna odklejka, nic z tego nie rozumiem!”; „Miałem dziś na lekcji taką odklejkę, że nawet nie wiem, o czym mówił nauczyciel.”

• Rel

  „Rel” to skrót od angielskiego słowa „relatable”, co oznacza „możliwy do utożsamienia się”, „odnoszący się do moich doświadczeń”. W języku młodzieży „rel” jest używane jako wyraz empatii, zrozumienia i potwierdzenia, że czyjaś wypowiedź, sytuacja czy emocje są komuś bliskie i znane z autopsji. To forma potwierdzenia, że „tak, dokładnie to czuję/znam”. Słowo to, choć proste, stało się jednym z najczęściej używanych anglicyzmów w komunikacji online i offline, świadcząc o globalizacji języka i wpływie kultury internetowej.
  Przykłady użycia: „Cały dzień leżę i oglądam seriale. – Rel.”; „Moja praca domowa zajęła mi pięć godzin. – Rel, masakra.”

• Onuca

  Słowo „onuca” weszło do języka młodzieży w 2022 roku w kontekście wojny w Ukrainie. Pierwotnie oznacza starą, brudną, zawiniętą szmatę używaną do owijania stóp zamiast skarpet. W młodzieżowym slangu przyjęło pejoratywne znaczenie odnoszące się do osoby o poglądach prorosyjskich, osoby działającej na szkodę własnego kraju, zdrajcy, lub po prostu osoby naiwnej, która „daje się zmanipulować”. Co ciekawe, słowo to bywa też używane w bardziej ogólnym, mniej politycznym kontekście, oznaczając osobę nieatrakcyjną, nieciekawą, „nudziarza”. Ten dwuznaczny charakter pokazuje, jak szybko język potrafi adaptować się do zmieniającej się rzeczywistości społeczno-politycznej i jednocześnie zachowywać elastyczność w codziennym użyciu.
  Przykłady użycia: „Widziałeś, co napisał? Jaka onuca!”; „Nie idziemy z nim na imprezę, to totalna onuca.”

• Cringe

  Pochodzące z angielskiego „cringe” (kurczyć się, wzdrygać) doskonale opisuje uczucie zażenowania, wstydu (często za kogoś innego), lub niezręczności. Jest to jedno z najbardziej rozpowszechnionych angielskich zapożyczeń w młodzieżowym slangu na całym świecie i w Polsce.
  Przykłady użycia: „Patrzenie na jego taniec to był czysty cringe.”; „Ale cringe, gdy nauczyciel żartował z TikToka.”

• Baza

  „Baza” to słowo o pozytywnym wydźwięku, oznaczające coś podstawowego, fundamentalnego, ale w kontekście, że jest to coś dobrego, fajnego, zgadzającego się z czymś. Może być synonimem dla „super”, „dobrze”, „zgadzam się”. Wyraża akceptację i uznanie dla czyjejś postawy lub działania.
  Przykłady użycia: „Mówisz, że trzeba być sobą? Baza!”; „Ta bluza to baza, muszę ją mieć.”

• Betoniarz

  To słowo jest przykładem humoru internetowego, często wywodzącego się z memów. Pierwotnie odnosi się do zawodu związanego z budownictwem, ale w slangu młodzieżowym „betoniarz” jest często używane w kontekście żartobliwym, czasem absurdalnym, nawiązującym do specyficznych, nierzadko niezrozumiałych dla szerszej publiczności, dowcipów i treści z internetu. Może oznaczać coś trudnego, niedostępnego dla przeciętnego człowieka, ale jednocześnie fascynującego dla wtajemniczonych.
  Przykład użycia: „Ten nowy trend to dla mnie totalny betoniarz, nie ogarniam.”

• Gigachad

  „Gigachad” to termin pochodzący z memów internetowych, opisujący (często w sposób hiperboliczny i ironiczny) idealizowany wizerunek mężczyzny – muskularnego, pewnego siebie, odnoszącego sukcesy, z twarzą często modyfikowaną cyfrowo, aby wyglądała na idealnie symetryczną i zdefiniowaną. W slangu używane jest do opisania kogoś, kto jest niezwykle pewny siebie, silny, męski, a jego działania są podziwiane lub budzą respekt, również w kontekście czysto ironicznym.
  Przykłady użycia: „Zrobił to bez mrugnięcia okiem, prawdziwy gigachad.”; „Wygląda jak gigachad na tym zdjęciu.”

• Łymin

  „Łymin” pochodzi od angielskiego słowa „limit” i jest używane w znaczeniu „do granic możliwości”, „bardzo mocno”, „maksymalnie”. Wskazuje na intensywność jakiegoś działania, emocji czy stanu.
  Przykłady użycia: „Dziś na treningu pojechałem łymin, padam z nóg.”; „Ale się wystraszyłem, to było łymin straszne.”

• NPC

  „NPC” to skrót od „Non-Player Character” (Postać Niezależna) z gier komputerowych. W slangu młodzieżowym „NPC” opisuje osobę, która zachowuje się jakby była zaprogramowana – bez własnego zdania, bezmyślnie powtarzającą schematy, nie wykazującą inicjatywy czy oryginalności. Często używane jest z pogardliwym lub lekceważącym tonem.
  Przykłady użycia: „Zachowuje się jak NPC, zawsze to samo mówi.”; „Nie bądź NPC, pomyśl sam!”

• Kto pytał?

  To retoryczne pytanie, mające na celu zbycie interlokutora, zignorowanie jego wypowiedzi lub podkreślenie jej braku istot